De manier waarop we communiceren is vaak onbedoeld ‘gewelddadiger’ dan we zelf in de gaten hebben. Onze houding en taalgebruik zijn soms nodeloos beschadigend. Communicatie kan ook geweldloos, met wat meer aandacht en met respect voor beide partijen. Zo worden pijnlijke situaties en conflicten eerder voorkomen, verlopen gesprekken soepeler en kunnen gesprekken eerder het gewenste resultaat opleveren.

Zo gewend aan de niet-boodschappen
Niet-boodschappen gaan over zinnen met doe niet dit en laat dat. Zinnen in de gebiedende wijs zoals bijvoorbeeld: “Praat niet zo hard.” “Laat me!” of “Doe niet zo stom.” Het zijn eisen waar een ander lang niet altijd iets mee kan. Concreet maken wat je wel wilt kan knap lastig zijn, zeker als je vooral geleerd hebt om te zeggen wat je niet wilt.

Hoe communiceer je dan geweldloos?
Stap 1: Deel een specifieke waarneming
Goed voorbeeld: “Het is 22:00 geweest en je speelt nog piano. We hebben de afspraak dat je stopt om 21:30.” Dit is puur feitelijk, geen twijfel over mogelijk.
Onhandig voorbeeld: “Het is veel te laat om nog muziek te maken. Je krijgt last met de buren.” Deze opmerking bevat waardeoordelen, waardoor de ander zich aangevallen kan voelen.
Stap 2: Vertel over je gevoel daarbij
Goed voorbeeld: “Ik merk dat ik het er moeilijk mee heb als…” “Toen jij x deed, voelde ik me boos omdat ik veel waarde hecht aan onze afspraken.”
Onhandig voorbeeld: “Jij maakt me boos.”
Stap 3: Vertel over je behoefte of intentie
Goed voorbeeld: “Ik vind goede afspraken belangrijk omdat we op die manier op elkaar kunnen rekenen.” Of “Ik zie dat je wegkijkt als ik met je praat. Ook hoor ik dat je zacht praat en daardoor kan ik je niet goed verstaan. Zou je alsjeblieft harder kunnen praten want ik wil je kunnen begrijpen.”
Onhandig voorbeeld: “Jij houdt je ook nergens aan.”
Stap 4: Concreet verzoek, maar niet als harde eis
Goed voorbeeld: “Zou je bereid zijn tot …?” Of “Ik zou het fijn vinden als …” Hoe concreter hoe beter; ook een harde eis kan (maar pas als stap 4) verhelderend zijn. Bijvoorbeeld: “Stop. Nu.”
Onhandig voorbeeld: “Je snapt toch zelf wel wat ik nu nodig heb.”

Praktijkvoorbeeld: Bij de kassa, in coronatijd
Jij doet je best om overal 1,5 meter afstand te houden. Bij de kassa schrik je op als je een kar tegen je scheenbeen aan voelt stoten en iemand ver naar je toe buigt om spullen op de band te leggen terwijl jij staat af te rekenen.
Onhandig voorbeeld: “Jij bent asociaal bezig!”
Goed voorbeeld: “Nu ik sta te betalen en uw kar tegen mijn been aan voel (1. waarneming)
raak ik nerveus en geïrriteerd (2. gevoel)."
”Omdat ik respect wil voor mijn ruimte en privacy terwijl ik betaal (3. behoefte)
vraag ik u om 1.5 meter afstand te nemen (4. verzoek).”

Lastig he?
Tussen begrijpen hoe geweldloos communiceren werkt en dit zelf kunnen toepassen in de praktijk zit meestal nog wel een verschil. Helder taalgebruik is lang niet voor iedereen vanzelfsprekend maar maakt de communicatie wel zoveel gemakkelijker. In mijn volgende column geef ik een aantal voorbeelden zodat je met de bovenstaande stappen kunt gaan oefenen.